Je bent verpleger in een joodse psychiatrische inrichting en je weet dat de Duitse bezetter op het punt staat de patiënten op te halen voor deportatie naar Auschwitz. Wat zou jij doen? Vluchten of blijven? Kies je voor de zekerheid van je eigen leven of geef je die zekerheid op voor de veiligheid van anderen?

​

Een autobiografisch toneelstuk van Eli Asser over de patiënten en verzorgers van de joods psychiatrische inrichting 'Het Apeldoornsche Bosch' aan de vooravond van de deportatie naar Auschwitz. Een theaterstuk over zijn meest dramatische oorlogservaring, ruim een halve eeuw geleden.

​

Elias (Eli) Asser (Amsterdam 1922 - 2019) was scenarioschrijver en tekstdichter. Hij werkte veel samen met Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink. Publieke bekendheid verwierf hij o.a. met MiMoZa, 't Schaep met de 5 pooten en Citroentje met suiker. Zijn laatste actieve jaren, na zijn hartinfarct, legde Asser zich toe op werk, waarbij zijn Joodse achtergrond een belangrijke rol speelde. Toen schreef hij ook Aan de vooravond.

​

Aan de vooravond van het leeghalen van de joodse psychiatrische inrichting door de nazi's, staat de verpleging voor de keuze of ze moeten vluchten, of meegaan met de patiënten naar een onbekende bestemming. Komedieschrijver Eli Asser was een van de verplegers. Samen met zijn vriendin, Eefje Croiset, vluchtte hij op 21 januari 1943 uit de inrichting Het Apeldoornsche Bosch. Net als circa 150 andere personeelsleden en 80 patiënten. Bijna 1300 patiënten, onder wie veel kinderen, en 50 verpleegkundigen werden onder erbarmelijke omstandigheden weggevoerd naar vernietigingskamp Auschwitz. Geen van hen is teruggekeerd. Van het overige weggevoerde personeel hebben waarschijnlijk slechts veertien mensen de kampen overleefd. 

​

Dit toneelstuk, over een van de meest aangrijpende gebeurtenissen in de geschiedenis van Apeldoorn, is nog nooit in Apeldoorn opgevoerd. In 2021, 76 jaar na de bevrijding, is het de hoogste tijd daar verandering in aan te brengen. Het verhaal moet, ook of misschien wel juist in deze tijd, nog steeds verteld. Bovendien worden wij niet allemaal voor zulke ingewikkelde keuzes gesteld in ons leven… of het nu gaat om leven of dood, of de toekomst van onze (klein)kinderen. Schouwburg Orpheus en Jori Hermsen Producties hebben de handen ineen geslagen om deze productie in 2021 te brengen.